Okres staroasyryjski

Okres staroasyryjski to okres w historii górnej Mezopotamii, trwający w latach 2005-1364 p.n.e. (wczesna i środkowa epoka brązu). Rozpoczął on się wraz z upadkiem państwa III dynastii z Ur i najazdem Amorytów, którzy przejęli władzę nad większością asyryjskich miast-państw. Do największego znaczenia doszły państwa Mari, Esznunna i Asyria.

Wybrani władcy Mari:

1. Jachdun-Lim panował w latach ok. 1815-1798 p.n.e. Był pierwszym amoryckim władcą Mari. Doprowadził je do znacznej potęgi. W swych wyprawach wojennych dotarł do Morza Śródziemnego i pokonał Asyrię. Poza tym m.in. wybudował wielką świątynię dla boga Szamasza oraz zastąpił lokalny dialekt babilońskim. Otworzył swój zacofany kraj na świat. Po jego śmierci władzę przejął jego syn, który był władcą nieudolnym i po dwóch latach kraj został podbity przez Asyrię.
2. Jasmach-Adad panował w latach ok. 1800-1782 p.n.e. Był młodszym synem Szamszi-Adad I, władcy Asyrii. Na tronie Mari panował z woli ojca jako wicekról, ale był nieudolny. Po śmierci rodziciela, został pozbawiony władzy i wypędzony.
3. Zimri-Lim panował w latach 1775-1761 p.n.e. Był krewnym Jachduna-Lim, ale podawał się za jego syna. Doprowadził do największego znaczenia Mari. Rozbudował pałac królewski. Posiadał olbrzymią armię, korzystającą m.in. z rydwanów i maszyn oblężniczych.

Mari upadło ok. 1757 r.p.n.e., po najeździe władcy Babilonii, Hammurabiego, który zburzył miasto. Miasto nigdy nie wróciło do dawnej świetności.

Wybrani władcy Esznunny:

1. Iliszu-ila przejął władzę w 2027 r.p.n.e., korzystając z zamieszania w państwie III dynastii z Ur.
2. Ibal-pi-El I w 1860 r.p.n.e. założył amorycką dynastię w Esznunnie i stworzył rozległe państwo.
3. Naram-Sin panował w II poł. XIX w. p.n.e. Był sprzymierzony z Jachdun-Limem z Mari. Jego łupem padło wiele miast, w tym Aszur, gdzie usunął lokalną dynastię i osadził marionetkowego władcę.
4. Ibal-pi-El II panował w I poł. XVIII w. p.n.e. Był twórcą krótkotrwałej potęgi Esznunny. Odebrał Asyrii duże obszary i pomógł w usunięciu Jasmach-Adada z Mari.
5. Silli-Sin był ostatnim niezależnym władcą Esznunny. W 1756 r.p.n.e. miasto zostało zdobyte przez Hammurabiego, władcę Babilonii.

Wybrani władcy Asyrii:

Asyria wywodzi się z państwa-miasta Aszur. Początkowo panowała tam rodzima dynastia. 

Zasięg państwa Szamszi-Adada I

1.  Puzur-Aszur II panował w II poł.XIX w. p.n.e. Był ostatnim władcą rodzimej dynastii z Aszur,
2. Eriszum II został osadzony na tronie przez Naram-Sina, władcę Esznunny. Był władcą marionetkowy. Został usunięty z tronu ok. 1815 r.p.n.e.
3. Szamszi-Adad I panował w latach 1814-1782 p.n.e. Nie wiadomo jak zdobył Aszur. jednak na swoją stolicę wybrał miasto Szechna, któremu zmienił nazwę na Szubat-Enlil. Jego państwo ostatecznie obejmowało całą północną Mezopotamię i część Syrii. Zbudował w Aszur świątynię i ziggurat boga Enlila oraz pałac. 
4. Iszme-Dagan I był starszym synem Szamszi-Adada I i początkowo panował jako wicekról Ekallatum. W latach 1781-1741 p.n.e. panował w Asyrii. Utracił większość terytoriów zdobytych przez ojca. Musiał toczyć nieustanne walki z Mari (które uniezależniło się), Esznunną i Elamem. Ostatecznie został zmuszony do uznania zwierzchności Hammurabiego, króla Babilonii.

W latach 1740-1700 p.n.e. panowała w Asyrii anarchia. Było wielu pretendentów do asyryjskiego tronu. Ok. 1700 r.p.n.e. sytuacja w Asyrii się ustabilizowała. Od poł.XV w.p.n.e. Asyria była lennikiem państwa Mitanni.