Okres staroasyryjski

Okres staroasyryjski to okres w historii górnej Mezopotamii, trwający w latach 2005-1364 p.n.e. (wczesna i środkowa epoka brązu). Rozpoczął on się wraz z upadkiem państwa III dynastii z Ur i najazdem Amorytów, którzy przejęli władzę nad większością asyryjskich miast-państw. Do największego znaczenia doszły państwa Mari, Esznunna i Asyria.

Wybrani władcy Mari:

1. Jachdun-Lim panował w latach ok. 1815-1798 p.n.e. Był pierwszym amoryckim władcą Mari. Doprowadził je do znacznej potęgi. W swych wyprawach wojennych dotarł do Morza Śródziemnego i pokonał Asyrię. Poza tym m.in. wybudował wielką świątynię dla boga Szamasza oraz zastąpił lokalny dialekt babilońskim. Otworzył swój zacofany kraj na świat. Po jego śmierci władzę przejął jego syn, który był władcą nieudolnym i po dwóch latach kraj został podbity przez Asyrię.
2. Jasmach-Adad panował w latach ok. 1800-1782 p.n.e. Był młodszym synem Szamszi-Adad I, władcy Asyrii. Na tronie Mari panował z woli ojca jako wicekról, ale był nieudolny. Po śmierci rodziciela, został pozbawiony władzy i wypędzony.
3. Zimri-Lim panował w latach 1775-1761 p.n.e. Był krewnym Jachduna-Lim, ale podawał się za jego syna. Doprowadził do największego znaczenia Mari. Rozbudował pałac królewski. Posiadał olbrzymią armię, korzystającą m.in. z rydwanów i maszyn oblężniczych.

Mari upadło ok. 1757 r.p.n.e., po najeździe władcy Babilonii, Hammurabiego, który zburzył miasto. Miasto nigdy nie wróciło do dawnej świetności.

Wybrani władcy Esznunny:

1. Iliszu-ila przejął władzę w 2027 r.p.n.e., korzystając z zamieszania w państwie III dynastii z Ur.
2. Ibal-pi-El I w 1860 r.p.n.e. założył amorycką dynastię w Esznunnie i stworzył rozległe państwo.
3. Naram-Sin panował w II poł. XIX w. p.n.e. Był sprzymierzony z Jachdun-Limem z Mari. Jego łupem padło wiele miast, w tym Aszur, gdzie usunął lokalną dynastię i osadził marionetkowego władcę.
4. Ibal-pi-El II panował w I poł. XVIII w. p.n.e. Był twórcą krótkotrwałej potęgi Esznunny. Odebrał Asyrii duże obszary i pomógł w usunięciu Jasmach-Adada z Mari.
5. Silli-Sin był ostatnim niezależnym władcą Esznunny. W 1756 r.p.n.e. miasto zostało zdobyte przez Hammurabiego, władcę Babilonii.

Wybrani władcy Asyrii:

Asyria wywodzi się z państwa-miasta Aszur. Początkowo panowała tam rodzima dynastia. 

Zasięg państwa Szamszi-Adada I

1.  Puzur-Aszur II panował w II poł.XIX w. p.n.e. Był ostatnim władcą rodzimej dynastii z Aszur,
2. Eriszum II został osadzony na tronie przez Naram-Sina, władcę Esznunny. Był władcą marionetkowy. Został usunięty z tronu ok. 1815 r.p.n.e.
3. Szamszi-Adad I panował w latach 1814-1782 p.n.e. Nie wiadomo jak zdobył Aszur. jednak na swoją stolicę wybrał miasto Szechna, któremu zmienił nazwę na Szubat-Enlil. Jego państwo ostatecznie obejmowało całą północną Mezopotamię i część Syrii. Zbudował w Aszur świątynię i ziggurat boga Enlila oraz pałac. 
4. Iszme-Dagan I był starszym synem Szamszi-Adada I i początkowo panował jako wicekról Ekallatum. W latach 1781-1741 p.n.e. panował w Asyrii. Utracił większość terytoriów zdobytych przez ojca. Musiał toczyć nieustanne walki z Mari (które uniezależniło się), Esznunną i Elamem. Ostatecznie został zmuszony do uznania zwierzchności Hammurabiego, króla Babilonii.

W latach 1740-1700 p.n.e. panowała w Asyrii anarchia. Było wielu pretendentów do asyryjskiego tronu. Ok. 1700 r.p.n.e. sytuacja w Asyrii się ustabilizowała. Od poł.XV w.p.n.e. Asyria była lennikiem państwa Mitanni.

Okres starobabiloński

Okres starobabiloński to okres w historii dolnej Mezopotamii, trwający w latach 2005-1595 p.n.e. (wczesna i środkowa epoka brązu). Rozpoczął się on wraz z upadkiem państwa III dynastii z Ur. Na początku tego okresu na terenie Mezopotamii było wiele państw-miast, wojujących między sobą. Wiele z tych państewek było rządzonych przez amoryckich władców. Do największego znaczenia doszły miasta Isin, Larsa i ostatecznie Babilon.

Do największych dynastii tego okresu były:

I dynastia z Isin
Rządziła ona Isin w latach 2017-1924 p.n.e. Jej założycielem był Akadyjczyk Iszbi-Erra. Był on namiestnikiem sumeryjskiego króla Ibbi-Suena. Zbuntował się przeciw swemu suwerenowi. Po upadku państwa neosumeryjskiego, zajął Isin i centrum religijne w Nippur oraz odbił Ur z rąk Elamitów. W krótkim czasie zjednoczył południową i środkową Mezopotamię. Ostatnim władcą z tej dynastii był Lipitiszar. Znany jest jako twórca zbioru praw. Pod koniec jego panowania władca Larsy odebrał mu Ur. Porażka ta doprowadziła do osłabienia władzy i do przewrotu.

I dynastia z  Larsy
Rządziła ona Larsą w latach 2025-1834 p.n.e. Jej założycielem był  Naplanum. Był amoryckim wodzem, który opanował Larsę, a potem pomógł Elamitom w zdobyciu Ur. Król Gungunum (panował w latach 1932-1906 p.n.e.) na początku swego panowania zdobył miasto Ur, kosztem władcy Isin, Lipitiszara. Później podporządkował sobie południową Babilonię i zachodni Elam. Kolejni władcy zajęli zdobywali tereny  na północy. W 1834 r.p.n.e. amorycki wódz Kudur-Mabuk opanował Larsę.

II dynastia z Isin
Rządziła ona Isin w latach 1923-1794 p.n.e. Jej założycielem był Ur-Ninurta, który obalił poprzedniego władcę. Władcy tej dynastii próbowali przywrócić świetność królestwa, ale bezskutecznie. Ostatecznie Isin zostało podbite prze króla Larsy.

II dynastia z Larsy
Rządziła ona Larsą w latach 1834-1763 p.n.e. Założył ją Kudur-Mabuk, który zdobył Larsę i oddał władzę swym synom. Król Rim-Sin I w 1808 r.p.n.e. pokonał koalicją miast Isin, Uruk, Rapiqum i Babilon. potem zajął całą południową Babilonię, a w 1794 r.p.n.e. podbił Isin i obalił tamtejszą dynastię. Jednak uległ on w 1793 r.p.n.e. królowi Babilonu, Hammurabiemu.

I dynastia z Babilonu (dynastia starobabilońska)
Rządziła ona Babilonem w latach 1894-1595 p.n.e.  Jej założycielem był amorycki wódz Sumu-abum, który w 1894 r.p.n.e. zajął miasto Babilon i ustanowił tam swą siedzibę. Musiał walczyć o utrzymanie niezależności z innymi miastami. Kolejni władcy budowali liczne fortyfikacje oraz sami zaczęli podbijać przeciwników. Babilonowi uległy m.in. Kisz, czy Sippar.
    Najsłynniejszym władcą z tej dynastii był Hammurabi, który panował w latach 1792-1750 p.n.e. Znany jest przede wszystkim z wydania zbioru praw, zapisanych  na steli. Odziedziczył on niewielkie państwo, lecz silne gospodarczo. Na początku swego panowania wydał dekret umarzający długi obywateli i rozbudowywał umocnienia. W 1786 r.p.n.e. zajął Isin i Uruk. W ciągu kolejnych 5 lat powiększył swe państwo prawie dwukrotnie. Prawdopodobniej pomógł mu władca Asyrii, Szamszi-Adad I. Po śmierci sojusznika w 1791 r.p.n.e., Hammurabi na 27 lat przerwał ekspansywną politykę i skupił się na sprawach wewnętrznych kraju. Od 1764 r.p.n.e znów rozpoczął działania wojenne. W ciągu 10 lat podbił prawie całą Mezopotamię i zachodni Elam.
     Za panowania jego syna, Samsu-iluna (panował w latach 1749-1712 p.n.e.), doszło do znacznego osłabienia Babilonu. Najpierw doszło do inwazji Kuszytów, którzy zdobyli Ur i Uruk. Potem ok. 1740 r.p.n.e. niejaki Rim-Sin II ogłosił się królem Larsy i wszczął powstanie w południowej Babilonii, które zostało stłumione po 5 latach. Złupił w tym czasie Ur i Uruk. Zaraz potem kraj  napadli Elamici, którzy zdobyli Uruk. W 1721 r.p.n.e. na południu Sumeru wybuchło kolejne powstanie. Tym razem wodzem był Ili-ma-ilum. Zdobył on religijne centrum w Nippur, odparł ataki Samsu-iluna i założył własną dynastię.
    Kolejni władcy musieli walczyć z coraz częstszymi najazdami Kuszytów z gór Zagros. Ostatecznie dynastia ta została obalona przez króla hetyckiego Mursilisa I, który splądrował i spalił Babilon.

II dynastia z Babilonu (dynastia z Kraju Nadmorskiego)
Panowała ona w latach ok. 1730-1475 p.n.e. na terenach nad Zatoką Perską. Jej założycielem był Ili-ma-ilum. Dynastia utraciła władzę w wyniku najazdu Kuszytów.


Babilonia swoje cywilizacyjne osiągnięcia (matematyka, astronomia, astrologia architektura, literatura, religia) zawdzięczają głównie Sumerom i Akadom.
    Właśnie w tym okresie powstał słynny Epos o Gilgameszu, napisany po akadyjsku. Powstał on w oparciu o kilka sumeryjskich poematów.
   Na mitologię babilońską w dużej mierze składają się elementy sumeryjskiej mitologii oraz wierzeń akadyjskich. Większość bóstw ma podobne imiona do tych sumeryjskich. Do najważniejszego boga urósł Marduk, który był opiekunem Babilonu. Patronował on też wodzie, magii, mądrości i sądownictwu.
 
Biblia

• Wieża Babel to najprawdopodobniej babiloński ziggurat.
• Właśnie w tym okresie żył Abraham, pierwszy z hebrajskich patriarchów. Z woli Jahwe wyruszył z Ur do Palestyny, wraz z całą swą rodziną i całym dobytkiem. 

         

Średnie Państwo

Średnie Państwo to okres w historii Egiptu, trwający w latach 2007-1794 p.n.e. W tym czasie Egipt był zjednoczony pod berłem faraonów z XI i XII dynastii, którzy starali się skonsolidować i wzmocnić strukturę wewnętrzną państwa. Prowadzili oni często kampanie wojenne w Nubii, Palestynie i na Synaju, gł. w celu kontrolowanie kopalni złota, miedzi i turkusów. Egipt utrzymywał też szerokie kontakty handlowe z Mezopotamią, Kretą i Cyprem, a zwłaszcza z miastem Byblos (w dzisiejszym Libanie), gdzie nawet używano egipskich hieroglifów.
    Okres  Średniego Państwa to też okres klasyczny sztuki i literatury staroegipskiej., która podniosła się z upadku. Malarstwo było kolorowe i pełne ekspresji. W rzeźbie z kolei władców przedstawiano jako smutnych i pełnych refleksji dobrych pasterzy. Największą zmianę w stosunku do poprzednich epok widać w architekturze. Nowe miasta posiadały regularną siatkę ulic. Do szerszego użytku weszły kolumny, zwłaszcza u świątyń. Zaczęto budować świątynie i grobowce, wydrążone w skale. Faraonowie nadal chowani byli w piramidach, ale nie tak efektownych jak w Starym Państwie.

XI dynastia
Panowała ona w latach 2119-1976 p.n.e. Stolicą były wtedy Teby. Nieopodal też była nekropolia władców.
    Piąty władca z tej dynastii, Mentuhotep II, zjednoczył Egipt w 2007 r.p.n.e., czym zapoczątkował okres Średniego Państwa. W Górnym Egipcie pozostawił dawne stosunki feudalne. Resztę kraju objął nadzorem tebańskich zwierzchników. Przywrócił urzędy: kanclerzy i wezyra oraz ustanowił stanowisko Gubernatora Północy. Zbudował wiele monumentalnych budowli, w tym wiele świątyń i własny kompleks grobowy w Deir el-Bahari.
    Za jego następców doszło do niepokojów wśród dawnych wydziedziczonych nomarchów, które obaliły dynastię. Najprawdopodobniej było aż trzech pretendentów do tronu.

XII dynastia
Panowała ona w latach 1976-1794 p.n.e. Założycielem dynastii był Amenemhat I (panował w latach 1976-1956 p.n.e.). Wcześniej był on wezyrem. Władzę zdobył dzięki poparciu, jakie udzielił buntującym się nomarchom. W celu usprawnienia przekazywania władzy wprowadził system rządów opartych na koregencji, który był stosowany przez wszystkich władców z tej dynastii. Polegał on na tym, że faraon w ostatnich latach panowania dopuszczał swego syna do współrządów. System władzy oparł na nomarchach i przywrócił im dawne stanowiska, określając jednoznacznie zakres ich władzy. Prowadził liczne kampanie wojskowe w tym do Nubii (zajął tereny do II katarakty na Nilu) oraz do Palestyny i Syrii (zmusił władców tamtejszych miast-państw do uznania swej zwierzchności). Zbudował też wiele świątyń, nową stolicę Iczi-taui, oraz swój kompleks grobowy w El-Liszt (w okolicach stolicy).
    Jego następcy wytrwale kontynuowali reformę i odbudowę państwa oraz wzmacniali jego znaczenie międzynarodowe i gospodarcze. Senuseret II (panował w latach 1882-1872 p.n.e.) całą swą działalność skupił na zagospodarowaniu bagnistych terenów wokół oazy Fajum. Przekształcono je w żyzne tereny z licznymi osadami. Nawet kazał sobie właśnie tam zbudować piramidę.
     Rozrost biurokracji wymknął się spod kontroli faraonów i w praktyce państwem panowali wezyrowie. W efekcie działania, mające przywrócić Egiptowi dawną świetność, doprowadziły do upadku państwa. Ostatnim władcą był królowa Neferusobek (panowała w latach  1798-1794 p.n.e.). Próbowała bezskutecznie ratować ciągłość dynastii.

Kultura ceramiki wielowałeczkowej

Kultura ceramiki wielowałeczkowej to kultura archeologiczna epoki brązu, występująca na wschodzie Europy w latach ok. 2100-1750 p.n.e. Zastąpiła występującą tam wcześniej kulturę grobów katakumbowych.
    Jej nazwa pochodzi od wielu poziomych wałków-listewek na wyrobach ceramicznych. Naczynia były często robione z mieszaniny piasku, kwarcu i muszli. Narzędzia i broń zaś robiono z kamieni, kości i brązu. Głównymi zajęciami ludności było pasterstwo i rybołówstwo. Hodowano głównie bydło, a w mniejszym stopniu kozy i owce. Ważną rolę miały konie, które zaczęto używać do zaprzęgów oraz do jazdy wierzchem. Ze względu na półkoczowniczy tryb życia, osiedla miały początkowo charakter sezonowy. Dopiero później budowano grody obronne. Mieszkano głównie w jamach ziemiankowych i naziemnych budynkach z gliny.
   Zwłoki chowano w dosyć ubogo wyposażonych grobach w pozycji skurczonej. Początkowo usypywano kurhany, które wykorzystywano wielokrotnie. Dopiero później zaczęto używać grobów płaskich. Sporadycznie pojawiały się pochówki całopalne.
    Kultura to zniknęła pod wpływem najazdu ludów znad Wołgi i Uralu.
 

Okres nowosumeryjski

Okres nowosumeryjski to okres w historii Mezopotamii, trwający w latach 2116-2005 p.n.e. (wczesna epoka brązu). Wtedy po raz ostatni Sumerowie panowali nad Mezopotamią.
   W 2116 r.p.n.e. władca miasta Uruk, Utuhengal, wypędził Gutejów z Mezopotamii. Potem zaczął tworzyć scentralizowane państwo i zmusił do uznania swej zwierzchności przez wielu lokalnych władców. W 2110 r.p.n.e. został pokonany przez swojego gubernatora miasta Ur, Ur-Nammu. Na ponad sto lat panowanie nad Mezopotamią przejęła tzw. III dynastia z Ur.

komputerowa rekonstrukcja zigguratu z Ur

   Władcy III dynastii z Ur:

• Ur-Nammu (panował w latach 2113-2096 p.n.e.) po uniezależnieniu się od Uruk, podbił jeszcze m.in. miasto Lagasz; jako pierwszy spisał prawo w jednym kodeksie; zbudował też wiele monumentalnych budowli, w tym pierwsze zigguraty (budowle sakralne z Mezopotamii w kształcie szerokiej wieży).
• Szulgi (panował w latach 2096-2048 p.n.e.) był twórcą potęgi swego państwa; zreformował armię i podjął szereg wypraw do Elamu i Asyrii. 
• Amar-Suen (panował w latach 2048-2038 p.n.e.) poprowadził wyprawy do Elamu i gór Zagros; bronił kraju przed pierwszymi atakami Amorytów.
• Szu-Suen (panował w latach 2038-2030 p.n.e.) walczył z coraz większymi masami koczowniczych Amorytów; wielu z nim pozwolił się osiedlić i stymulował ich asymilację, poprzez nadanie im czasowo pól uprawnych i pastwisk.
• Ibbi-Suen (panował w latach 2030-2005 p.n.e.) był ostatnim władcą dynastii; za jego panowania wzmógł się napór ze strony Amorytów, co spowodowało masowe wypowiadanie posłuszeństwa przez gubernatorów i dowódców wojskowych. Jako pierwsze były Elam i miasto Esznunna ok. 2027 r.p.n.e.     Później amorycki wódz Naplanum opanował Larsę, a Umma i Lagasz odmówiły płacenia daniny. W 2017 r.p.n.e. posłuszeństwo wymawia Iszbi-Erra, namiestnik Isin, który przejął zwierzchnictwo nad centrum religijnym w Nippur. W 2005 r.p.n.e. Elamici w sojuszu z Larsą najechali i złupili Ur, a Ibbi-Suena uprowadzili. 

Gutejowie

Gutejowie to starożytny lud nieznanego pochodzenia, żyjący w górach Zagros (zachodni Iran). Często prowadzili łupieżcze wyprawy na tereny Mezopotamii. Zaznaczyły się one w czasie panowania Naram-Sina, władcy imperium akadyjskiego. Po jego śmierci, najazdy nasiliły się i w końcu podbili oni cały obszar Sumeru do ok. 2193 r.p.n.e., a panowanie Akadów zostało przez nich ograniczone tylko do Akadu. Dogorywające imperium zlikwidowali ostatecznie w 2154 r.p.n.e. Od tego momentu rozpoczyna się okres gutejski w historii Mezopotamii.
    W czasie najazdu Gutejowie zniszczyli wiele miast. Jednak w czasie rządów zachowywali się dosyć liberalnie do podbitych ludów. Sami nie zrezygnowali ze swego koczowniczego trybu życia. Najprawdopodobniej sprowadzili konie do Mezopotamii.
    Ich kultura stała na niskim poziomie i nie pozostawili po sobie dzieł kultury. Biernie przejmowali tradycję sumero-akadyjską i powoli ulegali asymilacji, przyjmując język i panteon bóstw swoich poddanych.

Okres gutejski

Okres gutejski jest to okres w historii Mezopotamii, trwający w latach 2154-2116 p.n.e. (wczesna epoka brązu). Charakteryzuje się on władzą dynastii gutejskiej w Mezopotamii. Jej władcy wywodzili się z ludu, zwanego dzisiaj Gutejami, wywodzącego się z gór Zagros. Najechali oni Sumer i obalili władców z dynastii akadyjskiej. Ich panowanie charakteryzowało się dużą dozą liberalizmu i pozwalali lokalnym władcom sumeryjskim i akadyjskim na dużą samodzielność w rządzeniu. Wymagali tylko od nich danin i łupów.
   Wiele ośrodków świetnie się rozwijało gospodarczo i kulturalnie, zwłaszcza że Gutejowie bronili ich przed Amorytami, Lulubejami i innymi ludami. Najsiliniejszy ośrodek stworzył władca Lagasz, Gudea, dzięki licznym kontaktom handlowym. Świadczą o tym m.in. liczne pomniki władcy.
   Gutejowie nie wpłynęli na kulturę sumero-akadyjską. Najprawdopodobniej wypromowali tylko hodowlę koni.
    Ich władza skończyła się w 2116 r.p.n.e., kiedy to wypędził ich król Uruk, Utuhengal. 

Kultura nordyjska

Kultura nordyjska to kultura epoki brązu, trwająca w latach ok. 2200-400 p.n.e. Istniała ona na terenie południowej Skandynawii i północnych Niemczech. Powstała ona na podstawie kultur: ceramiki sznurowej i grobów jednostkowych.

Wózek z Trudholm

    Ludy tej kultury budowały długie domy. W późniejszych czasach były one podzielone na trzy strefach. Ceramika była słabo rozwinięta pod względem technicznym. Rzadko występuje w nich ornamentyka.
    Przy odlewnictwie wykorzystywano importowany brąz. Wytworzono własny specyficzny styl produkcji metalurgicznej, charakteryzujący się bogatą ornamentyką (np. spirale, pasma, fale). Wytwarzano m.in. siekiery, sztylety, noże,zapinki, miecze, groty oszczepów, hełmy, ale też przedmioty kultu (np. słynny Wózek z Trudholm).
    Początkowo stosowano grzebalny obrządek pogrzebowy. Ciała zmarłych chowano do drewnianych trumnach w odświętnych strojach i z ozdobami i narzędziami kamiennymi, a potem brązowymi. Trumny obstawiano kamieniami, po czym usypywano kurhan. Kurhany tworzyły całe cmentarzyska. w późniejszych czasach stosowano ciałopalenie. Popioły wrzucano jednak do trumny.
    Część grobów znajdowało się w torfowiska. Dzięki temu zachowały się w całości ubrania (a czasem nawet ciała). Mężczyźni nosili krótkie szaty, dochodzące do kolan, pelerynki i czapki. Kobiety nosiły bluzy z rękawami i spódnice, albo spódniczki. Odzież robiona była z wełny, a obuwie ze skóry. Szaty spinane były pasem.
    Kultura nordyjska znana jest też z rytów naskalnych, przestawiających: łodzie, rytuały religijne, wojowników na koniach i w trakcie walki.

Pierwszy Okres Przejściowy

Pierwszy Okres Przejściowy to okres w historii Egiptu, trwający od 2216-2007 r.p.n.e. W tym czasie w Egipcie było wiele małych państewek, walczących ze sobą na wzajem o władzę nad całym krajem. Ich władcy wywodzili się z nomarchów, którzy pod koniec Starego Państwa, usamodzielnili się. Zwiększyły się też obciążenia podatkowe ludności, co powodowało często wybuchy niepokojów społecznych. Nastąpił również kryzys kulturalny: niszczenie posągów królewskich, rabowanie grobowców i piramid, a także powstawanie pesymistycznych dzieł i utworów literackich.
   
     W tym okresie, ze względu na mnogość państw, wiele rządziło również dynastii. O większości z nich nie ma jednak żadnych informacji. Część jest jednak znana. Byli to najprawdopodobniej władcy, panujący nad większą częścią Egiptu. Egiptolodzy przydzielili ich do pięciu dynastii (dynastie VII-XI). Nie podaję dat ich panowania, gdyż jest wokół nich zbyt wiele niejasności.

VII dynastia
Jest to okres, o którym Manethon, egipski historyk,  mówi "siedemdziesięciu królów Memfis panujących siedemdziesiąt dni". Nie należy tych słów brać dosłownie. Wyrażają one chaos jaki trwał w tym czasie. Nie jest pewne, czy ci władcy byli spokrewnieni i faktycznie należeli do osobnej dynastii. Możliwe, że byli to nomarchowie urzędujący w starej stolicy.

VIII dynastia
Władcy z tej dynastii byli prawdopodobnie potomkami władców z VI dynastii, którym udało się utrzymać lub odzyskać władzę w Memfis. Ich władza była jednak słaba i mimo prób nie udało im się zjednoczyć kraju. Na uwagę zasługują: Qakare Ibi (pochowany został w małej piramidzie w Sakkarze, która jest ostatnim grobowcem w tej nekropolii) i Neferirkare (ostatni władca z tej dynastii, obalony prawdopodobniej przez pierwszego władcę IX dynastii).

IX dynastia
Możliwe, że władcy z tej dynastii byli libijskimi najeźdźcami. Podporządkowali sobie cały Dolny Egipt. Założycielem dynastii był Kheti I, który obalił VIII dynastię i założył państwo ze stolicą Herakleopolis. Udało mu się też zdobyć południowe nomy.

X dynastia
Bardzo mało o niej wiadomo. Na pewno panowali w Herakleopolis i toczyli walki z władcami Górnego Egiptu z XI dynastii.

XI dynastia
Ich siedzibą były Teby, leżące w Górnym Egipcie. Panowała ona w latach 2119- 1976 p.n.e. Pochowani zostali w el-Tarif, wchodzące w skład nekropolii Teby Zachodnie. Za jej założyciela uważa się Mentuhopeta I, który ok. 2119 r.p.n.e. wyzwolił się spod panowania władców herakleopolitańskich. Panował do 2110 r.p.n.e. Jego następcy systematycznie podbijali kolejne nomy. Mentuhopet II panował w latach 2046-1995 p.n.e. Przyczynił się  on do ostatecznego upadku X dynastii i zjednoczenia Dolnego i Górnego Egiptu w 39. roku swego panowania. Wydarzenie to uważane jest za koniec Pierwszego Okresu Przejściowego.