Stare Państwo

Stare Państwo to okres w historii Egiptu, trwający w latach 2707-2216 p.n.e., czyli w czasie rządów dynastii III-VI. Był to czas dobrobytu państwa egipskiego. Faraonowie cieszyli się wielkim szacunkiem. Właśnie wtedy budowano im monumentalne grobowce, zwane piramidami. Władza państwowa i religijna przenikały się nawzajem. Kapłani byli podporządkowani faraonowi. Przez cały okres stolicą było wciąż Memfis, a ich nekropolia władców znajduje się w kilku miejscowościach nieopodal stolicy.


III dynastia

piramida Dżesera

Władcy z tej dynastii rządzili Egiptem w latach 2707-2629 p.n.e. Założycielem był Sanacht, ale nie wiadomo w jaki sposób zdobył władzę, ale  prawdopodobnie przez więzy krwi z poprzednikiem (mógł być zięciem, wnukiem, albo synem Chasechemui.
    Po nim władzę przejął Dżeser. Władał w latach 2690-2670 p.n.e. Zasłynął z tego, że był pierwszym faraonem pochowanym w piramidzie (znajduje się ona w Sakkarze). Zbudował ją wezyr Inhotep, który był też architektem i lekarzem. Uważa się, że był pierwszym, znanym światu, geniuszem. W późniejszych czasach urósł do roli boga. Piramidę Dżesera zbudował przykrywając pierwotną mastabę, czterostopniową piramidą schodkową. Co do samego faraona to wprowadził to tytulatury królewskiej nowy przydomek: Złoty Horus. Był też pierwszym władcą, któremu zbudowano monumentalny posąg. Ustawiono go w serdabie (komora w piramidzie z posągiem zmarłego). Za życia poddał cały kraj sprawnej i scentralizowanej strukturze urzędniczej. Rozpoczął też systematyczną penetrację Synaju i Dolnej Nubii.

piramida łamana Snofru

   Pozostali władcy dynastii niczym specjalnym się nie charakteryzowali. Nie ma też pewności ilu ich tak naprawdę było, jak długo panowali i gdzie zostali pochowani (ich grobowce mogą też być w Sakkarze, lub innych miejsc nekropolii memfickiej).


IV dynastia
Władcy z tej dynastii rządzili Egiptem w latach 2629-2504 p.n.e. Jej założycielem był Snofru, który był synem Meresanch, jednej z konkubin poprzedniego faraona Huniego. Panował w latach 2629-2604 p.n.e. Prowadził intensywne i skuteczne wyprawy do Libii, Nubii i na półwysep Synaj (bronił tam kopalń miedzi, malachitu i turkusów przez nomadami. Za swego panowania zbudował wiele świątyń, warowni, a nawet aż 4 piramidy:

• niedokończona piramida w Meidum o  nietypowym kształcie,
• jedyna piramida łamana w Dahszur (ze 102 m wys. jest czwartą piramidą pod względem wysokości),
• piamida w Seila,
• Czerwona Piramida w Dahszur, gdzie Snofru został pochowany (jest pierwszą piramidą w kształcie ostrosłupa i z 109,5 m wys. jest trzecią pod względem wysokości).

   Kolejnym władcą był Cheops, który panował w latach 2604-2581 p.n.e.  Został on pochowany w Wielkiej Piramidzie w Gizie, która jest najwyższą budowlą tego typu (ma 138,75 m wys.). Została przez starożytnych Greków uznana za jeden z Siedmiu Cudów Świata.

piramidy w Gizie; od lewej:
Mykerinosa, Chefrena i Cheopsa

    Po Cheopsie władzę przejął jego syn Dźedefre. Był przez rodzinę oskarżony o zamordowanie swego starszego brata i bezprawne przejęcie władzy. Dlatego swą nekropolię wybudował w Abu Roasz. Jako pierwszy przyjął tytuł Sa-Ra (co znaczy Syn Re).
   Po nim władzę przejął jego brat Chefren, który panował w latach 2572-2546 p.n.e. Jego panowanie określa się jako szczyt potęgi Starego Państwa. Zdobył Nubię i nawiązał kontakty z miastami w Syrii i Libanie. Jego piramida jest drugą co do wielkości i ma wys. 136 m.i mieści się w Gizie. Grobowca "strzeże" słynny Wielki Sfinks. Nie ma pewnych informacji co do kolejnych władców z tej dynastii, poza Mykerinosem, który panował w latach 2539-2511 p.n.e. Znany jest z wielu posągów, odkrytych w obrębie  kompleksu grobowego w Gizie.


V dynastia

piramidy w Abusir; od lewej;
Sahure, Niuserrei Neferirkare

Władcy tej dynastii panowali w Egipcie w latach 2504-2347 p.n.e. Założycielem dynastii był Userkaf. Nie wiadomo w jaki sposób zdobył władzę. Najprawdopodobniej został wyniesiony na tron w wyniku buntu robotników, budujących piramidy. Poparcia udzielili mu kapłani boga Re z Heliopolis, dzięki czemu ich władza religijna, ale też i polityczna znacznie wzrosła. Sam władca bardziej przykładał się do budowy świątyń, niż własnego grobowca. Został pochowany w Sakarze. Jego piramida, podobnie jak innych władców V dynastii, została zbudowana niestarannie i z kiepskiego materiału i ostały się tylko resztki.

      Następcą Userkafa był jego brat Sahure, który panował w latach 2496-2483 p.n.e. Doprowadził on na krótko do zrównoważenia gospodarki państwa. Prowadził wyprawy wojenne na Synaj, do Libii i Nubii. Prowadził handel, w tym morski, z miastami Bliskiego Wschodu. Zgodnie z tradycją dynastii zbudował świątynię boga Re. Jako pierwszy został pochowany w Abusir. Za kolejnych władców coraz bardziej uwidaczniała się rosnąca władza nomarchów (urzędników odpowiedzialnego za jednostkę administracyjną, zwaną nomą). Za tym szła powolny spadek władzy centralnej.

     Faraon Dżedkare (panował w latach 2405-2367 p.n.e.) zerwał z doktryną solarną i nie zbudował świątyni solarnej. Po nim władał Unis, który najprawdopodobniej pochodził z libijskiego rodu. Nie wiadomo jak zdobył władzę. W jego piramidzie w Sakkarze po raz pierwszy pojawiły słynne Teksty Piramid (teksty religijne związane z kultem zmarłych, napisane na ścianach piramid).


VI dynastia
Panowała ona w latach 2347-2216 p.n.e. Jej rządy charakteryzują się powolnym spadkiem władzy królewskiej. Urząd nomarchy stał się dziedziczny, co w praktyce uniezależniło tych urzędników od władzy centralnej. Dzięki zwolnieniu z podatków, zwiększyły się ich majątki. Zaczęli sobie oni sami wznosić grobowce, w formie mastab. Nekropolią władców była Sakkara. Pochowani byli w nietrwałych piramidach, opatrzonych Tekstami Piramid.
   Założycielem dynastii był Teti. Panował w latach 2347-2337 p.n.e. Nie wiadomo jak zdobył władzę. By ją uprawomocnić, ożenił się z córką Unisa. Zwolnił też z podatków kapłanów i świątynie Ozyrysa w Abydos.

   Faraon Pepi I panował w latach 2335-2285 p.n.e. Przez cały czas jego panowania widać napięcia wewnętrzne. Ich wyrazem były dwa nieudane spiski przeciw władcy. Po tym chciał związać się bliżej z możnymi z Górnego Egiptu. Dlatego ożenił się z córkami lokalnego możnowładcy. Rozdawał też zaszczyty, dobra itp., co miało demoralizujący na nich wpływ. Budował też wiele świątyń.

      Pepi II panował w latach 2279-2219 p.n.e., a więc bardzo długo. Przez ten czas nomarchowie znacząco urośli w siłę i doprowadzili do anarchii. Faraon tworzył nowe urzędy, by zaspokoić ambicje jak największej liczby możnowładców. Ustanowił też dwóch wezyrów; jeden odpowiadał za Dolny, a drugi za Dolny Egipt.
   Ostatnim władcą VI dynastii i całego Starego Państwa była Nitokris, pierwsza kobieta panująca na tronie egipskim. Upadek państwa został spowodowany przez bunt ludności (nałożono na nią duże podatki w czasie zmian klimatycznych i serii niskich wylewów Nilu) przeciw możnym i uniezależnienie się księstw dzielnicowych. Dwór królewski mocno zbiedniał i nie mógł skutecznie walczyć o swą pozycję.