Hetyci

Hetyci to naród indoeropejski, zamieszkujący w czasach starożytnych Anatolię (dzisiejsza Turcja). Pojawili się oni tam ok. 2000 r.p.n.e. Przybyli przechodząc przez góry Kaukazu, lub przez cieśniną Bosfor lub Dardanele. Zamieszkali oni w krainie Hatti. Przyswoili język, wierzenia i zwyczaje autochtonów, tak dalece, że siebie zaczęli nazywać Hetytami.
   W początkach osadnictwa Hetyci podzieleni byli na wiele miast-państw. Z czasem jednak zaczęli podbijać sąsiednie miasta, aż ok. 1650 r.p.n.e. stworzyli silne państwo, obejmujące dużą część Anatolii. Jak większość cywilizacji, tak i hetycka miała swoje wzloty i upadki. W okresie swej świetności Hetyci panowali nad Anatolią, Syrią, Palestyną i północną Mezopotamią. W ok. 1190 r.p.n.e. ostatecznie imperium hetyckie upadło. Aż do 708 r.p.n.e. istniały późnohetyckie miasta-państwa.
     Na czele państwa stał labarna. Pełnił on funkcję króla, dowódcy wojsk, najwyższego sędziego i najwyższym kapłanem. W ważniejszych sprawach zwracał się z radą do pankus, czyli rady starszych. Pozycja władcy zależała od poparcia szlachty, co było zapewne przyczyną częstych zamachów stanu. Szczególną pozycję miała tawananna, czyli małżonka królewska. Miała prawo pieczętować dokumenty, a po śmierci męża przejmowała władzę jako koregentka.
   Prawodawstwo było, jak na tamte czasy, wyjątkowo rozwinięte. W przeciwieństwie do prawa babilońskiego, nie korzystało ono z zasady "oko za oko''. Częściej stosowano odszkodowania w ramach zadośćuczynienia.
   Hetyci na początku byli koczowniczym ludem pasterskim. Po osiedleniu się w Anatolii, stali się ludem rolniczym. Uprawiano zboża, winorośl, oliwki itp., hodowano zaś bydło, świnie i owce. Ważną gałęzią gospodarki było wydobycie miedzi (bardzo potrzebnej do wyrobu brązu) i jej eksport. Przed 1180 r.p.n.e. Hetyci poznali metodę obróbki żelaza. Ich rzemieślnicy zmonopolizowali wytwarzanie wyrobów z żelaza, gł. ozdoby i posągi.
    Sztuka hetycka była połączeniem sztuki ludów Hatti, Syryjczyków i Asyryjczyków, a w mniejszym stopniu Egipcjan i Fenicjan. Pismo hetyckie miało formę pisma klinowego, a potem hieroglifów. Religia Hetytów również powstała z wymieszania się elementów innych bliskowschodnich religii. Początkowo ograniczano się do stawiania steli  (symbolizujących bóstwo) w jaskiniach lub pod gołym niebem. Dopiero pod wpływem Hurytów, zaczęto budować świątynie. Do ważniejszych hetyckich bóstw zaliczają się:

• Taru: bóg chmur, deszczu i burz; najważniejszy bóg panteonu,
• Hebat: bogini płodności i piękności; małżonka Taru,
• Arma: bóg Księżyca,
• Istanu: bóg Słońca,
• Wurunkatte: bóg wojny,
• Perwa: bóg koni i patron władców.