Paleolit górny

Paleolit górny (ok. 40 tys. - ok. 16 tys. lat temu)

paleolityczna Wenus

Jest to trzeci etap paleolitu. Przez cały ten okres trwało zlodowacenie północnopolskie. Na Ziemi żyły już najprawdopodobniej tylko dwa gatunki ludzi: neandertalczyk i człowiek rozumny.  Ten drugi zaczął kolonizować nowe kontynenty, w tym Europę, gdzie już wcześniej zamieszkał neandertalczyk. Pierwsi Europejczycy z naszego gatunku nazywa się kromaniończykami,  gdyż poraz  pierwszy odkryto jego szczątki w Abri de Cro-Magnon we Francji.
    Znaleziska wykazują, że kromaniończycy jako pierwsi wykonywali przedmioty ozdobne, m.in. figurki kobiece znane dziś pod określeniem paleolitycznej Wenus (posążki przedstawiające kobiety bez rąk, za to z wydatnymi piersiami, udami i brzuchem; przypuszcza się, że miały one coś wspólnego z kultem płodności). Wypalali również z gliny figurki terakotowe oraz słynne malarstwo jaskiniowe.  Są to początki sztuki. Kromaniończyk grzebał zmarłych i odprawiał nabożeństwa pogrzebowe i magiczne oraz pierwszy tworzył trwałe domostwa, w postaci szałasów lub ziemianek (dotyczy to ludzi żyjących na otwartych powierzchniach; często za mieszkania służyły też jaskinie). Tworzył on coraz bardziej skomplikowane narzędzia kamienne, ale również robione z kości, a także rozpoczęto stosowanie wyszukanych strategii myśliwskich, np. zaczęto stosować łuki. Człowiek w tym czasie wykształcił kilkadziesiąt lokalnych kultur, co oznaczało powstanie zaczątków narodowości.
    24,5 tys. lat temu wymarli neandertalczycy, mimo że byli lepiej biologicznie przystosowani do życia w zimnym klimacie, niż kromiańczycy. Jednak nasi przodkowie górowali intelektem i pomysłowościom nad swoimi kuzynami i nauczyli się żyć w trudnych warunkach. Nie wiadomo jak wymarli neandertalczycy. Naukowcy wciąż się spierają, czy człowiek rozumny wytępił neandertalczyków, czy doszło do krzyżowania się obydwu gatunków i w efekcie zniknięcia cech charakterystycznych dla tego gatunku. Nie wiadomo jednak czy obydwa gatunki w ogóle mogły się krzyżować. Moim osobistym zdaniem, nie popartego, żadnymi badaniami, obie teorie są prawdziwe.
    Z ważniejszych osiągnięć Homo sapiens w tym czasie jest kolonizacja Australii (40 tys. lat temu), Dalekiego Wschodu i Azji Środkowej (35 tys. lat temu) oraz Wysp Salomona (28 tys. lat temu). Człowiek dotarł aż do dzisiejszej Cieśniny Beringa. Szacuje się, że 17 tys. lat temu człowiek oswoił wilka (Canis lupus), co później wpłynęła na powstanie psa domowego (Canis familiaris). Nie jest pewne, gdzie po raz pierwszy do tego doszło. Są hipotezy, że na Bliskim, albo Dalekim Wschodzie. Między człowiekiem a wilkiem doszło do symbiozy. Wilk dostawał odpadki żywieniowe, a w zamian ostrzegał człowieka przed zbliżającym się niebezpieczeństwem.