Neolit w Afryce

Neolit w Afryce Północnej rozpoczął się ok. 6000 r.p.n.e., a skończyło ok. 3500 r.p.n.e. W środkowej części kontynentu początek neolitu datuje się na ok. 5000 r.p.n.e., a koniec na dopiero 600 r.p.n.e.  Na południe Afryki rolnictwo dotarło dopiero ok. 500 r.n.e.

Afryka Północna
W czasie neolitu klimat na północy Afryki był zdecydowanie inny niż dzisiaj. Sahara nie była pustynią, a tylko półpustynią z dużą ilością wielkich jezior (np. Jezioro Czad było aż 40-krotnie większe niż dziś). Początkowo żyły tam ludy łowiecko-zbierackie, polujące na liczną zwierzynę i łowiąc ryby za pomocą kościanych harpunów. Ludy te potrafiły wyrabiać ceramikę falistą już od ok. 7500 r.p.n.e.  Już wtedy na Saharze zdarzały się susze, które ograniczały dostęp do zwierzyny i dzikich roślin. Dlatego więc ok. 6500 r.p.n.e. na wschodniej Saharze zaczęto uprawiać sprowadzone z Bliskiego Wschodu: jęczmień, pszenicę oraz hodować kozy, owce i miejscową odmianę bydła. Niedługo potem rolnictwo zaczęto uprawiać też w dolinie Nilu. Żyzna gleba i stały dostęp do wody (poprzez coroczne wylewy), uczyniły z terenów nad Nilem najgęściej zaludnionym i najbogatszym obszarem w Afryce. Na ok. 4000 r.p.n.e. datuje się tam początek wykorzystywanie łodzi żaglowych i obróbki miedzi.
    Do 3000 r.p.n.e. z terenów dzisiejszego Egiptu rozpowszechniła się uprawa pszenicy i jęczmienia oraz hodowla bydła na resztę afrykańskiego wybrzeża Morza Śródziemnego. Na zachodniej i środkowej Saharze zaczęto od ok. 6000 r.p.n.e. uprawiać miejscowe gatunki zbóż:

• rosplenica perłowa (Pennisetum glaucum), zwana też prosem perłowym
• sorgo (Sorghum sp.)
• ryż afrykański (Oryza glaberrima)

 Poza tym zaczęto hodować tam kozy, owce i bydło. Zajmowały się tym ludy pół-koczownicze, które przepędzały swoje zwierzęta na okresowo dostępne pastwiska. Niestety powodowało to erozję gleby, a w konsekwencji pustynnienie Sahary od ok. 3500 r.p.n.e. Pasterze zostali zmuszeni przenieść się ze swymi stadami bardziej na południe. Pozostawili po sobie naskalne malowidła, ukazujący ich sposób życia.

Afryka Środkowa
Najwcześniejszym ośrodkiem rolniczym była Wyżyna Abisyńska. zaczęto tam uprawiać lokalne rośliny ok. 5000 r.p.n.e.:

• miłka abisyńska (Eragrostis abyssinica), zwana też teffem, lub trawą abisyńską
• manneczka łękowata (Eleusine coracana)
• olejarka abisyńska (Guizotia abissynica), zwane prosem murzyńskim.

     Jak już napisałem ze względu na pustynnienie Sahary hodowcy bydła, kóz i owiec zawędrowali na południe do Sahelu. W 2000 r.p.n.e. bydło zaczęto hodować w Abisynii.
     Na zachodzie Afryki rolnictwo pojawiło się ok.2750 r.p.n.e. Już wtedy rosły tam lasy deszczowe. konieczne było więc ich karczowanie i wypalanie. Uprawiano tam lokalne gatunki roślin:

• pochrzyn (Dioscorea sp.), znany też jako jams i ignam
• olejowiec gwinejski (Elaeis guineenensis), zwany też palmą oleistą
• fasolnik chiński (Vigna sinensis), jak widać nazwa myląca
• arbuz zwyczajny (Citrullus lanatum)

Uprawiano tam również ryż afrykański i hodowano bydło.